رانوسا - رانوسا

مدیر وبلاگ : رانوسا[61]

نویسندگان وبلاگ :
رامون[3]

God father[3]

غصه ها را کرد باید تا نهایت ها فدای یک نگاه...

طنز انتخاباتی

در تبلیغات یکی از نامزدهای انتخاباتی شورای شهر این جملات را دیدم :
حل مشکل ازدواج
ریشه کن کردن اعتیاد
ساختن باغ وحش
ارزان کردن مسکن...
دستمایه ابیات زیر را مدیون ایشان هستم....

گر به شورا راه یابد پای من
هرچه ویرانی است عمران می کنم
می روم هر شب به میدان های شهر
هر چه ساعت بود میزان می کنم
مشکلات شهرتان را رتق و فتق
پشت میز و پشت فرمان می کنم
کوچه های تنگ را هر شب فراخ
هرچه بن بست است دالان می کنم
چاله های شهر را چاه عمیق
هرچه دالان را خیابان می کنم
هرکه شورا شد فقط این کرد و رفت
من اگر شورا شوم آن می کنم
مردها را اهل تجدید فراش
لطف ها در حق نسوان می کنم
تا کش آید پوز اعضای اوپک
نفت را فالفور ارزان می کنم
مرده ها را می کنم ساماندهی
شهرتان را باغ رضوان می کنم
شاعران شهر را در خانه ام
هفته ای یک بار مهمان می کنم
کارگردان های با احساس را
می برم مهمان مامان می کنم
تا که پررو نق شود گردشگری
اصفهان را ارمنستان می کنم
شهردار از شهرضا می آورم
الغرض این می کنم آن می کنم
می شوم هر شب سوار بلدوزر
هر چه ناصافی است ویران می کنم
شهر تا راحت شود از چشم هیز
دیدنی ها را فراوان می کنم
می نویسم طنز بر دیوار و در
شهرتان را من نمکدان می کنم
تا که کار خلق فورا حل شود
کارمندان را دو چندان می کنم
هی تراکم می فروش را به را
یاری انبوه سازان می کنم
شهرداری را همه رایانه ای
کارها را سهل و اسان می کنم
گر رقیبانم به من فرصت دهند
چاره ی کمبود سیمان می کنم
می کنم هی کارهای خوب خوب
دشمنانم را پشیمان می کنم
هفته ای یک شب کلیسا می روم
ارمنی ها را مسلمان می کنم
می فروشم کل اسراییل را
پول آن را خرج لبنان می کنم
یک سخنرانی به نفع مسلمین
در بلندی های جولان می کنم
مثل اقشار ضعیف اجتماع
نوش جان سویای سبحان می کنم
هم صدایی هم دلی هم زیستی
با سرای سا لمندان می کنم ...

ایمیل ارسالی به وبلاگم!

نویسنده ( رانوسا) ساعت 9:46 صبح روز چهارشنبه 86 اسفند 22

نظرات شما ()

به استقبال روز زن

فرخنده باد 8 مارس ، روزِ جهانیِ زن!

این روز، در تداوم مبارزه ی زنان پیشرو، برای تحققِ برابری زنان با مردان؛ به عنوان « روزِ جهانیِ زن» ، شناخته شده است. این روز، هر ساله در سراسرِ جهان، جشن گرفته می شود؛ تا بَراین برابری، مُهرِ تأ ییدی زده شود. این درحالی است که نه تنها در کشورهای عقب نگاه داشته شده ی دارای ساختارها و نهادهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی سنتی، که در کشورهای پیشرفته ی صنعتی هم، حقوقِ زنان زیر پا گذاشته می شود. این تنها « فناتیک» هائی چون «طالبان» و مانندِ آنها نیستند که نگاهی حقارت آمیز به زن دارند، و با بکار بردنِ زور و اجبار، به موازاتِ اشاعه و تلقین و تزریق افکار پوسیده ی قرون وسطائی؛ زنان را در کنج حانه ها و در پشتِ پنجره هائی که جلو آنها با چیدنِ سنگ و آجر، تیغه کشیده شده؛ زندانی می کنند. در غرب پیشرفته و آشنا و زنده به آزادی و ارزش های دموکراسی، نیز به اشکال مختلف به زنان ستم می شود. تظاهر این ستم، تنها به عرصه ی اقتصاد و تبعیض به زنان در دستیابی به پست های مدیریت های کلان و نیز پرداختِ مزد و حقوقی کمتر از مردان به آنان؛ محدود نمی شود. آزار زنان، یکی از شکل های زننده ی رفتار اجتماعی است که در این جوامع؛ به طور روز مره رخ می دهد. تجاوز به زنان، که هر روزه در صَدرِ اخبارِ رسانه های گروهی این جوامع؛ قرار دارد، این بی حقوقی را با بانگی رسا فریاد می زند. کالا شدنِ ارزش ها، دامنگیرِ سپهر زندگی اجتماعی این « نیمه» ی جمعیّت نیر شده؛ و سودجویان از پیکر برهنه ی زنان برای آب کردن و فروشِ کالاهای بنجلِ خود، بهره می برند. میراث و مرده ریگِ نظام ها، ارزش ها و افکار واپس گرایانه ی « مرد سالاری» و« پدر سالارانه»، که به زن، به مثابه ی موجودی لطیف و ظریف و ضعیف و ناتوان و فرو دست، برخورد می کند؛ مانع از دستیابی زنان به حقوقی برابر با مردان و بَرخورداری آنان ازحقوقِ طبیعی خود به مثابه ی یک انسان است. نا آگاهی و بی خبری بخش های بزرگی از زنان در جوامع سنتی و عقب مانده از حقوق طبیعی و انسانی برابر با مردان؛ و پذیرفتن شرایط نا مطلوب و تحقیر آمیزی که با آن دست به گریبان اند به مثابه ی امری آسمانی و ازلی و ابدی و محتوم و تغییر نا پذیر؛ و بی تفاوتی آنان نسیت به این شرایط و کوشش نکردن برای تغییر دادنِ آن؛ نیز مانعی بزرگ در راهِ آزادی و رهائی زنان در این جوامع بزرگِ انسانی است. این ستم بر زنان، جز به همّتِ خود آنان و جز به دستِ خود زنان؛ از میانه رخت بَر نمی بندد. افزون بر آن، باید برای ایجاد تغییر و دگرگونی در بینش ها و رویکرد های تحقیر آمیزِ خودمان به زنان و پذیرش این واقعیت که :« زنان با مردان برابرند»؛ نیز کوشید.

8 مارس: روزِ جهانی زن، بر زنانِ سَر اَفرازِ میهن مان فرخنده و گرامی باد!

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:0 صبح روز دوشنبه 86 اسفند 13

نظرات شما ()

تحجر؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

گفتگو با آسیه امینی فعال جنبش زنان
سنگسار خانوادگی در سیستان و بلوچستان
سنگسار خانوادگی در بلوچستان و سیستان در جنوب شرقی ایران، برگ تازه‌ای بر این مجازات، که از سوی سازمان‌های حقوق بشری و اتحادیه اروپا، ظالمانه و سخیف توصیف شده، اضافه کرد. سنگسار سعیده، دختر 14 ساله به وسیله‌ی پدر او، محمد شریف، برادر و چند تن از دوستانش، در کشوری که سنگسار همچنان اجرا می‌شود.
در اتفاقی که متاسفانه روز گذشته در حوالی زاهدان افتاد؛ پدری خود خواسته دختر مجردش را و آن هم با جرم مرتکب نشده و فقط با شک و تردید خود این پدر، سنگسار کرد. مادر این دختر تشریح کرده که این اتفاق فقط به خاطر بدگمانی پدر به دختر 14 ساله و نوجوانش افتاده است.
قتل ناموسی در بسیاری از طوایف کشور ما، در بسیاری از مناطق کشور ما، متاسفانه یک رسم مرسوم است.
در این نوع مجازات در واقع پدر و برادرها و مردان یک طایفه به خودشان این اجازه را می‌دهند که بدترین سرنوشت و بدترین اعدام را برای دختران طایفه‌شان و دختران خاندانشان در نظر بگیرند.
حتی من قبلا شنیده بودم که مثلا دختری را به ماشین بستند و روی زمین کشیدند، به خاطر اینکه تنبیه بکنند برای مجازات ارتباط نامشروع و یا تخطی از سرنوشت تعیین شده توسط مردان خاندانشان.
براساس قانون اگر پدر یا جد پدری، فرزند یا نوه‌ی خودش را به قتل برساند، قصاص نمی‌شود و فقط تحمل زندان است و پرداخت خون بها.

-- قسمت هایی از مصاحبه . منبع- رادیو زمانه:
http://radiozamaaneh.com/humanrights/2008/02/post_202.html

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:14 صبح روز شنبه 86 اسفند 4

نظرات شما ()

امروز...

آزادی اندیشه ای است که به بهای جان می ارزد...

نویسنده ( رانوسا) ساعت 8:24 صبح روز یکشنبه 86 بهمن 28

نظرات شما ()

میکروب شناسی!!!

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:18 صبح روز چهارشنبه 86 بهمن 24

نظرات شما ()

نامه ای به پدر

پدر من از همین خاکم...و دیر یا زود گهواره ام همین خاک است.خاکی که رویش زیستم و چه کراهت ها که ندیدم.

خاکی که تعفنش را انسان هایی بارور می کنند که گل ها را مظهر زیبایی می دانند و با تمام وجود دیگران را می کشند!

پدر در میان انسان هایی هستم که بیش از هوس ندارند و شهوت تمام رابطه هایشان را مسخ کرده است.

انسان هایی که از انسانیت روی دو پا راه رفتنش را آموخته اند...و دندان هاشان تنها نشخوار می کند و همیشه تکرارها را می جود و می جود و درد و درد و درد...

آری اینان را می شناسم چرا که من هم مثل دیگر دختران و پسرانت در میانشان زیسته ام.

هر بار حقی نا حق شد بغض کردیم و فریاد زدیم برای کسانی که نمی دانند حق به چه کارشان می آید!!!

آری پدرم من مشت گره کرده ام.اما تو خودت مشت گره کردن را به من آموختی آنگاه که نان بیات را هم از سفره هامان دریغ کردند.خاطره ی شجاعت های تو مرا رها نمی کند.و امروز نوبت من است که به یادشان بیاورم که دست مهربان نوازشگر هم سخت و مشت می شود...پدر اندیشه ی من کودکانی هستند که چون توئی را هم ندارند و سراسر زندگیشان از ریتم مهربانی هایت خالی می ماند.و حقشان براحتی آب از حلقوم کسانی پائین می رود که آفتاب را به برنزه شدن می شناسند و هرگز از خورشید داغ ندیده اند...و من باید سکوت کنم؟

من نبودنم را به اینگونه بودنم ترجیح می دهم.خرد شدنم را به همه کسانی تبریک می گویم که با کوچکترین حادثه ای پشت مرا خالی می کنند.اما می مانم و و درد و درد و درد...

پدر تو شایسته چیزی که درآن هستی نبوده ای ،هرگز نبوده ای!

تو را باید نعمت و سعادت لبریز باشد چرا که اینان همه از آن توست.آری ایران هم از آن توست...

ایرانی که از نامش گربه ای مانده که در زباله ها می چرخد و شکار را فراموش کرده است.ایرانی که مردمانش جز نامردمی چیزی برای نمایاندن براشان نمانده است...

پدر من می بینم ،می فهمم و نمی توانم ساکت بمانم...از این همه بغض، درد سراسر وجودم را

می گیرد...

پدر آغوشت همیشه مسلخ دردهایم بوده.چه آنزمان که دندان شیری ام افتاد و چه اکنون که تمام ذهنم جوش میزند و پزشکان جواب داده اند که نگران نباشم غرور جوانی است!

می خواهم آخرین فریادم را بر آورم اما حجیم ترین بعد تهی بودنم می شکفد و من هراس دارم از اینهمه بلوغ...

پدر من هرگز خودفروشی نمی کنم!

من هرگز نه خود را می فروشم و نه حقم را و نه حتی لحظه های ناب عشقم را...

چرا که از تو آموخته ام اینان به بهای جان می ارزند...

دختر کوچولوی تو

رانوسا

نویسنده ( رانوسا) ساعت 4:32 عصر روز یکشنبه 86 بهمن 21

نظرات شما ()

نامه ای از پدر

اینا رو واسم نوشت که من آدم بشم!
اما...

اماشو بعدا میگم!

دخترم ، من و تو زاده ی خاکی هستیم که جای جای آن بذر حماقت ریخته اند .

خاکی سرد و بی روح که در آن به ساده ترین نیشخندی ، شجاعت را حماقت تفسیر میکنند. و فداکاری را به سخره میگیرند.

خاکی که بوی گوشت سوخته و خون و تعفن میدهد.

خاکی سرشار از برابری در حماقت و آزادی در کثیف شدن.

در این خاک گلی نمیروید ، و مهربانترین باغبان ها خیلی زود پیر میشوند.

دخترم ، اینان ملاک برتری را تقوایی میدانند که رابطه ی خطی و مسقیم با طول ریش دارد، در این سرزمین به راحت ترین شکل ، و با اشاره ای هستی به نیستی بدل میشود.

و با تکان سری پر وجود ترین ها بی وجود میشوند.

دخترم ، در نسلی کثیف و احمق در بین میلیون ها سوسک و ملخ زاده شدی.

میان مردمی که شرافت را به ارزانترین بها تقدیم میکنند.

و با عشق ، عشق بازی میکنند.

نسلی که فریب میدهد و فریب میخورد ، ستارگان استفاده و قهرمانانِ خریت.

دخترم ، معصوم ترین و پاک ترین دخترانِ اینجا را به فاحشه گری کشانده اند.

آنگاه تو با مشت گره کرده ایستاده ای و از اینان دفاع میکنی؟ از حماقت؟

هرکسی شایسته ی آن چیزی است که در آن است.

وطن پرستی را به گور به ببر که سنگفرش این وطن پر از پشگل است و بوی گندِ عرق های بعد از ......(سانسور).وطنی که به تعداد مکفی توالت عمومی دارد!

وطن همان جایی است که میشود در تمام پس کو چه های آن .... (سانسور)

و درد و درد و درد و صدها گیگا بایت کلمه ، که نمیتوان گفت و بیهوده مینمایند.

دخترم ، قربانیِ فهم خود نشو ، دخترم کاری که بیهوده ترین است نباید به دست کوچک و معصوم تو انجام گیرد.

به راحتی انگشتان مشت شده ات را خورد میکنند ، تکه تکه میشوی ، در راه آرمانت؟

نه ، آرمانِ تو همان هدفِ کالیگولا ست ، که خود ، بزرگترین جنایت است.

رسیدن به ناممکن ، به هر قیمتی.

هزاران سال است که میلیون ها بیت صدا با فرکانس های بالای 10000 دسی بل فیلتر شده اند.

من و تو فیلتر شدیم .

دخترم ، باور کن که حنجره هایم پاره پاره شد ، هر جا حماقتی دیدم تکه تکه شدم .

دخترم بغض ها یم را به دود سپردم بی آنکه اشکی ببینم و درد هایم را در پیاله ها ریختم ، بی مزه و تلخ بلعیدم .

خواب افسانه ای بود که با کلونازپام به حقیقت بدل شد.

فرار کردم از زمین و زندگی و مرگ ، در جزیره ی جنون ساکن شدم.

دخترم ؛ پیر شدم ، بارها مرده ام ، با بغضی در گلو ، ذهنی که پر از صفر و یک بود و فازی فکر میکرد ، دستی که مشت بود و اکنون تنها لرزه ای از آن باقیست ، فریادی که هیچش ارزش نبود و بی صدا خفه شد.

ارزش هایم فرو ریخت ، پست شدم ، کثیف شدم .چشمانم دیگر نه فروغ دارد و نه معصومیتی.

تفکر بر ارتفاع پرتگاه می افزاید و درد و درد و درد.

تمام شدم.

قصه ی ما تکرار قصه پدرانمان است .

وتکرار تنها اصل تغییر نا پذیر دنیا.

دخترم ، پیش از آنکه پیر شوی ، معصومیتت دریده شود ، تکه تکه شوی ، تهی شوی ، خودِ درد شوی ، آرام ، ساده و بی صدا ، آخرین فریادت را بزن که قانون تویی و آزادی در خودِ توست و بس.

سطل های زباله پرشده از تمامیِ آنچه تو شجاعت نامیده ای.

دخترم به معصومیت ایمان بیاور ، ببین ، نفهم ، نگو.

دخترم ، لبهایت جایگاه بوسه های کوچک است نه فریاد های بزرگ.

دخترم ، هرکسی قشنگی های کوچیک و بیمعنایی داره که نباید اونارو ارزون بفروشه. معنی زندگی همین کوچولوهای قشنگن .قشنگ بمون.

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:35 صبح روز شنبه 86 بهمن 20

نظرات شما ()

بی حوصله!

نیمه شبه و پنجره اتاقم خیس...داره بارون میاد...همیشه صداشو دوست داشتم...

نگاهش رو هم دوست داشتم...بارون میاد...(مبهوت)

صبح رسماً دوازده بهمن میشه ،دوازده بهمن هزار و سیصد و هشتاد و شش(متفکر)

و این یعنی آزاد اندیشانی دور اندیش ،حدوداً 30 سال پیش انقلاب کردن.در واقع

انرژی صرف خواسته هاشون کردن ،واقعاً خسته نباشن (چشمک)

امروزم مثل اغلب مواقع از سرشب وبگردی هام شروع شد و الآنم که مدت هاست از نیمه شب گذشته ،منم و زمزمه ی استینگ و این لیوان چای داغ و تلخ که ازش بخار بلند می شه و یه دنیای پر از شعر و یه تقویم روی میزم که نشون میده روزها چه بخوام چه نخوام می گذرن...

داره بارون میاد...(مبهوت)

از همین صبح ،دهه زجر شروع میشه(شاکی+مایوس)

و من می مونم با این اندیشه

که ما نسل سوخته ایم و تمام حادثه از دست رفته است...

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:36 صبح روز جمعه 86 بهمن 12

نظرات شما ()

به گلوله بستن مغزها!

خردستیزی «مدرن» و دفاع از خرد

1 . خرد اندیشنده

مفهوم خرد عنصر ذاتی فلسفه و علوم اروپائی از دوران یونان و رم باستان بوده است. آناکساگوراس بر آن بود که فقط یک خرد اندیشنده می تواند به درک منظمی از جهان نایل آید. بعد ارسطو به این نظر آناکساگوراس رسید. او اندیشیدن و خرد را در پیوندی لاینفک با یکدیگر می دید. ارسطو می گفت: «اندیشیدن شرف و آبروی خرد است! خرد باید بیندیشد. خرد نیندیشنده، خردی خفته و خواب آلود است!»

ارسطو انگیزه و جانمایه خرد فعال را فرمولبندی کرده، که از سوی فلسفه و علوم عصر جدید تقبل و تکمیل شده است. از این رو تصادفی نیست که استنباط ارسطوئی خرد به استانداردی در رشد بعدی فلسفه و علوم بدل شده است!

با کشف فرمول خرد اندیشنده در یونان و رم باستان موضوعات اساسی آتی فلسفه، علم و هنر تعیین می شوند که بعدها طرح، بحث و تکمیل می گردند: از آن جمله اند: تاریخ، زبان، آموزش، تفکرعام، فرهنگ مباحثه، شناخت تئوری، عمل، آزادی، برابری، همبستگی، تحمل غیر، عزت و شرف انسانی، حقوق بشر، حقوق خلق ها و استقلال.

در عصر جدید بار دیگر توسط توماس فون اکوین خرد اندیشنده یونان و رم باستان به خدمت گرفته می شود و در دوران هومانیسم، رنسانس، جنبش روشنگری در اروپا، انقلاب فرانسه، فلسفه کلاسیک آلمان، ادبیات و بالاخره در هر تفکری که به عنوان تفکر تاریخی و دیالک تیکی وارد عرصه می شود، به شکوفائی خود می رسد.

2. در جستجوی خرد

خردگرائی در اروپا اگرچه پیگیر ولی خالی از گسست نبوده است. همواره دوره هائی بوده اند، که سعی بر آن شده که اندیشه های خردگرایانه را سرکوب، بی اعتبار و تار و مار سازند. علت اساسی این گرایشات شرایط اجتماعی ـ تاریخی بوده اند که در آن ها روند بی پایان رهائی بشریت می بایستی سد و چرخ تاریخ به عقب برگردانده شود. ما اکنون در شرایط ارتجاعی مشابهی بسر می بریم. چه، در این روزها بار دیگر مفهوم خرد قبض روح می شود.

در پلنوم «کن ونت فلسفه و تاریخ اندیشه در اروپا» که در سال 1998 در همکاری با یونسکو در لیسابن وقوع یافت، ادواردو چیتاز و خوزه باراتا ـ مورا در سمپوزیومی راجع به «یونیورسالیسم و یونیورسالیته» به موضوع یاد شده اشاره کردند.

تیتر سخنرانی آنان عبارت بود از «کلیت و اجزای آن» و «خرد رشد یابنده». آندو بر آن بودند که هر نظریه ای که قصد تحول اوضاع حاکم را داشته باشد، باید «خود را موظف ببیند که بر مبنای یک کلیت قابل شناخت» حرکت کند. کلیتی که « با یک عام مشخص به عنوان چارچوب فکری» در ارتباط باشد. « تحقیق در باره خرد مشخص باید به کمک مدل های مناسب، در چارچوب مدل های مناسب و در پرتو تحول تاریخی که خلق ها و فرهنگ ها سهم مشخصی به عهده داشته اند و با توجه به همپیوندی آنان صورت گیرد»، به عبارت دیگر خرد باید خردی رشد یابنده باشد که در مسیر تاریخی مشترک انسان ها شکوفا می شود. منظور عبارت است از «ساختار فکری مشخص بشریت در مبارزه برای بهتر کردن شرایط زندگی مادی و پی ریزی آینده!»

3. در سایه خرد همه انسان ها برابر محسوب می شوند و می توانند بطور برابر قضاوت کنند.

خرد به چه معنی است؟

برای پاسخ به این پرسش به دو حادثه تاریخی در اروپا اشاره می کنیم:

حادثه اول:

500 تا 600 سال پیش اروپائی ها به کشف جهان نو پرداختند. این حادثه موجب پیدایش اندیشه تفاوت فرهنگ ها و نسبیت آن ها شد. چنین بود که در اسپانیا و پرتقال سنتی بنام حقوق خلق ها پا به عرصه وجود نهاد و برای اولین بار فرهنگ های بیگانه بعنوان فرهنگ های کاملا برابر حقوق برسمیت شناخته شدند و بیگانگان یعنی انسان هائی که فرهنگ های دیگری داشتند، بدون کوچکترین محدودیتی به عنوان موجوداتی متعلق به نوع بشر تلقی شدند.

با کشف فرهنگ های دیگر (همان طور که توماس فون اکوین در مقابله فکری با اعراب لازم می دید) ضرورت یک تفکر فلسفی مطرح گردید: اگر فرهنگ ها متنوعند، اگر قرار بر این است که مسیحیت در مقابله با اسلام پیروز شود و اگر کلا جریانات فکری دیگری از این قبیل پیدا شوند، پس باید به ابزار مشترکی برای تفاهم، تأمل و مشاوره، یعنی خرد متوسل شد: خرد نه ماده است و نه تخیل. خرد طرز نگرش معینی است که انسان به برکت آن می تواند اعلام کند که همه انسان ها برابرند و می توانند بطور برابر قضاوت کنند.

درک تاریخی نسبیت فرهنگ ها (از نظر تئوریک) ضرورت اندیشه خرد را نشان می دهد. فلسفه خرد در عصر جدید نیز چیزی نیست که بطور اتفاقی ناگهان از آسمان نازل شده و بطور دلبخواهی و یا خواهی نخواهی مطرح شده باشد. فلسفه خرد پیوند تنگاتنگی با آگاهی به نسبیت فرهنگ ها دارد. آگاهی که اروپائی ها با توجه به فرهنگ های متفاوت موجود در سراسر زمین بدست آورده اند!

حادثه دوم:

حادثه دوم که برای توسعه و رشد اندیشه خرد از اهمیت بزرگی برخوردار بود، عبارت بود از عدم موفقیت مسیحیت در حفظ یکپارچگی خود. زیر فشار رفرماسیون اروپائی ها مجبور شدند، خرد را که بعنوان ثروت معنوی مشترک خود کشف کرده بودند، به اندیشه پایه ای همزیستی انسان ها بدل سازند.تجارب حاصل از جنگ های مذهبی داخلی در اروپا و درس گرفتن از خرابی هائی که جنگ های سی ساله برای قرن ها بویژه در اروپای مرکزی بدنبال آورده بودند، سبب شدند که کسانی مانند توماس هوبس صریحا دست بدامن خرد شوند و آن را بمثابه ابزار مطمئن سازنده چه در زمینه روابط اخلاقی ـ عملی و چه در مورد روابط دولتی بکار گیرند. چون خرد تنها عاملی بود که به برکت آن امکان آن پدید می آمد که انسان ها بتوانند بدون احساس خطر با دیگران سر یک میز بنشینند.

بدین سان شکست وحدت مسیحیت این بار اندیشه خرد را بعنوان زیربنای همزیستی بارآور انسان ها در دولت ایجاب کرد.

خلاصه کلام:

· در یونان و رم باستان خرد بعنوان خرد اندیشنده پا بعرصه وجود می گذارد.

· در مراحل متعالی قرون وسطی این خرد اندیشنده به ابزار تفاهم استحاله می یابد.

· و در آغاز عصر جدید خود را به دورنمای نحوه برخورد معین ارتقا می دهد که بنا بر آن همه انسان ها برابرند و می توانند بطور برابر قضاوت کنند. و بدین طریق خرد می تواند اکنون به عنوان یک معیار اخلاقی ـ عملی و دولتی مورد استفاده عام قرار گیرد.

4. خرد تنها اندیشه ای است که فلسفه بهمراه می آورد

برای درک توسعه فلسفه و علم در عصر جدید بورژوائی باید نقش یاد شده خرد را بخاطر سپرد. برای فلسفه و علم عصر جدید مفهوم خرد نقش مهم و مرکزی بعهده دارد. خرد به عنوان نخستین ابزار انتقادی انسان ها محسوب می شود که برای رهائی از قید و بند گذشته و حال و برای اندیشیدن در باره آینده و پیریزی طرحی نو ضرور است. و بدین طریق خرد به معیار همه اشیاء بدل می شود.

توماس هوبس می نویسد: «حکمت واقعی اکنون عبارت است از شناختن حقیقت در همه اشیاء! این از عهده خرد درست برمی آید، یعنی از عهده فلسفه!» و دیدرو می گوید: «اهمیت خرد برای فلاسفه باندازه اهمیت عفو و بخشش برای مسیحیان است! عفو و بخشش مسیحیان را به عمل وامیدارد و خرد فلاسفه را!»

· در تفکر عصر جدید خرد و فلسفه معنی یکسانی دارند، حداقل در رابطه با جریانات اصلی این تفکر.

· تفکر عصر جدید اگرچه مفهوم سنتی خرد را معتبر میداند، ولی آن را بطرز خارق العاده ای وسعت می بخشد.

· تفکر عصر جدید خرد را پیشاپیش به عنوان خرد فعال در نظر می گیرد که در بستر رشد با همه چیز و قبل از همه با عامل، فعالیت، کار و بالاخره مؤثر بودن یکی می شود. خرد وسیله نقد هرچه که هست، امکان سیطره بر طبیعت و ساختمان جامعه می شود.

خرد به عنوان نیروئی برای قادر ساختن انسان به رهائی خود از قید و بند ایدئولوژی کهنه، غلبه بر طبیعت و تحول نظام فرتوت اجتماعی بکار می آید. و این امر بدانمعنی است که انسان (آزاد از اراده هرگونه قدرت ممکن، یعنی مطلقا خود مختار و مستقل) با توسل به خرد خود را تحت کنترل خود در می آورد. این خرد فعال نو همانقدر اهمیت دارد که اتکای انسان به تفکر جهت غلبه خردگرایانه بر طبیعت و قوام بخشیدن به جامعه! و لذا همانطور که هولباخ بطور موجز و فشرده میگوید: «ما باید بمدد خرد بداوری جهان برخیزیم و به آوای خرد گوش بسپاریم!» و وقتی کانت خرد را به عنوان لیاقت ما در «استخراج خاص از عام» تعریف می کند و «این استخراج خاص از عام را اصل میداند و ضرور می شمارد»، منظورش فقط از نقطه نظر تئوری شناخت نیست. کانت «اصل دانستن و ضرور شمردن استخراج خاص از عام» را قبل از همه در عرصه های (اجتماعی) عملی وظیفه همه انسان ها می داند و جمله بعدی منظور او را بیشتر روشن می کند: «خرد را می توان به عنوان توانائی انسان به قضاوت بر اساس اصول و قوانین و عمل مطابق با آن تعریف کرد!» و هگل می گوید: «تنها اندیشه ای که فلسفه بهمراه می آورد، اندیشه ساده خرد است و خرد حکمران جهان است!» و منظور خود را در استفاده آگاهانه از تفکر چنین فرمولبندی میکند: «آنچه که انسان من خود می نامد و آنچه که از گزند مرگ و تعفن و زوال در امان مانده و قادر به داوری است، خرد نام دارد که قانونگزاری آن وابسته و منوط به هیچ چیز دیگر نیست. خرد به هیچ اقتدار زمینی و آسمانی گردن نمی نهد و به هیچ معیار داوری وقعی نمی گذارد!»

5. خرد مرزهای جامعه بورژوائی را نشان می دهد!

فلسفه عصر جدید بعد از دوره هومانیسم و رنسانس با بیکن و دکارت قد بلند می کند. افکار آن دو تفاوت بنیادی با فلسفه قرون وسطی دارند: بیکن و دکارت واقعیت را نه آفریده خدا، بلکه نتیجه عمل خود انسان ولذا بوسیله انسان ها نیز قابل چیره شدن و قوام یافتن می دانند! بیکن می گوید: «سلطه انسان بر اشیاء تنها به کمک هنر و علم میسر است» و دکارت از فلسفه ای نام می برد که «برای حیات انسانی مفید فواید بیشمار است!» بیکن و دکارت بدین طریق راه رشد بعدی فلسفه عصر جدید را تا هگل و فویرباخ مشخص می کنند. فکر آندو پیاپی حول این مسأله دور میزند که «انسان چگونه می تواند طبیعت و جامعه را بکمک خرد تحت اختیار خود در آورد؟» دلیل تئوریکی طرح چنین مسأله ای در وهله نخست تصویر انسان شناسنده را در ذهن ما زنده می کند. انسانی که دیگر به محدودیت های موجود تن در نمی دهد. هدف فلسفه عصر جدید در واقع عبارت است از اینکه انسان (اکنون فرد) از هرگونه بند خارجی آزاد باشد. عدم وابستگی انسان به هرگونه مرجعی اعلام می شود. فرد از نقطه نظر تفکر عصر جدید به عنوان «من» و یا «عامل» تعریف می شود که مؤثر و فعال و قادر به عمل و تصمیم گیری مستقل است!

کانت این مسئله را در آغاز کتابش «تکوین انسانی از نظر فرضیه اصالت عمل» چنین فرمولبندی می کند: «این که انسان می تواند «من» خود را تصور کند، مقام او را نسبت به کلیه موجودات روی زمین بالاتر میبرد. و بدین طریق انسان به شخصی صاحب مقام و ارزش و اعتبار تبدیل می گردد.» این درک جدید از انسان برای فلسفه عصر جدید وظیفه توضیح «طبیعت واقعی» انسانی را در دستور کار قرار می دهد. فلسفه می کوشد «طبیعت واقعی» انسانی را بطور طبیعی توضیح دهد و نه بطور ماورای طبیعی، یعنی بر اساس ناشی از خدا بودن و منسوب بخدا بودن!

بنظر توماس فون اکوین انسان در میان خدا و زمین قرار گرفته است. فلسفه عصر جدید اما برعکس، انسان را به عنوان موجودی مستقل، به عنوان «عامل» در نظر می گیرد و «انسان ـ تصویر» اجتماعی ـ انتقادی انسان از همین بابت تعیین میشود. فلسفه عصر جدید خود را موظف می داند که نظام فرتوت اجتماعی را در مطابقت با «طبیعت واقعی» انسانها تحول بخشد. تلاش فلسفه عصر جدید در پیوند دادن «طبیعت واقعی» انسانی به حیات اجتماعی کانت، فیشته و هگل را به این نتیجه می رساند که جامعه بورژوائی نقطه پایانی روند رهائی بشریت نمی تواند باشد.

· چرا که اندیشه کانت مبنی بر «سنتز مرزشکن احساس آگاهانه» ارتباط تنگاتنگی با آموزش او در باره «هدف نهائی علم حقوق در چارچوب خرد»، با «عالی ترین ثروت سیاسی» و با «صلح ابدی» دارد.

· آموزش فیشته در باره «عامل مستقل» شرط لازم برای فرمولبندی حقوقی او مبنی بر زندگی بر اساس کار استوار است.

· و اندیشه «ایده خرد» هگل شرط لازم برای نظر اوست که «جامعه بورژوائی با تضادهای خود و در تحقق خود حاکی از نمایش فسق و فجور، فقر و فلاکت و فساد جسمی و اخلاقی اجتماعی است» و «جامعه بورژوائی علیرغم انباشت ثروت انبوه باندازه کافی غنی نیست. یعنی ثروت اجتماعی جامعه بورژوائی برای ریشه کن کردن فقر بیش از حد و ممانعت از تولید اراذل و اوباش کفایت نمی کند.»

6. خرد تاریخی

نظریه خرد تاریخی که در جامعه بورژوائی در فلسفه کلاسیک آلمان خودنمائی می کند، مفهوم خرد را غنا و بعد تازه ای می بخشد. این اندیشه برآن است که انسان می تواند در پرتو خرد به عدم بلوغ خویش (که تقصیر خود اوست) پی ببرد و (همانطور که کانت بصورت برنامه ای فرمولبندی کرده) بدان پایان ببخشد. این بعد جدید خرد که از سوی فلسفه کلاسیک آلمان وارد بحث می شود، عبارت است از مسأله رابطه خرد با تاریخ!

برای غلبه بر عدم بلوغ انسانی یعنی رو به جلو باز انگاشتن روند تاریخ، به خردی نیاز است که حاوی حرکت، شدن و رشد و توسعه باشد. بدین طریق خرد (بویژه از نظر هگل) به نبرد مداوم انسان ها برای درک واقعیت و تغییر آن متناسب با حقیقت کشف شده منجر میشود. بنابرین خرد یک نیروی تاریخی است و قابلیت آنرا دارد که در واقعیت رخنه کند. بهمین خاطر در «ایده خرد» هگل قبل از همه چیز نه مطلق، بلکه دینامیسم انسانی خرد است که تعیین کننده است. معنی اصلی خرد در فلسفه هگل در آگاهی به قدرت مطلق خرد به عنوان خرد شدن و یا خرد تاریخی نهفته است! راز«خرد مطلق» هگل در این حقیقت نهفته است که آن یک خرد تاریخی است.

خرد در اعمال انسان ها که کارکرد نوعی اند، خود را تحقق می بخشد. بنابرین خرد روندی نیست که بتواند بدون انسان ها در واقعیت نفوذ کند، بلکه همیشه خرد فقط آن قدر در واقعیت نفوذ می کند که انسانهای خردگرا در آن نفوذ کنند. هگل با «ایده خرد» به وصف یک حالت نمی پردازد، بلکه روند شناخت قید و بندها و گسستن آنها برای رهائی را در نظر می گیرد که بوسیله انسان ها در تاریخ جامه عمل می پوشد. این نه یک خیال خام، بلکه فراخوانی است برای آگاهان پای بند به ارزش های اخلاقی و سیاسی و مطیع «قانون اساسی جامعه بشری»!

تصور خرد بعنوان خرد تاریخی مهمترین میراثی است که فلسفه کلاسیک آلمان برای ما بمثابه یک وظیفه و تکلیف سترگ باقی گذاشته است. این میراث بویژه در شرایط تاریخی ـ جهانی معاصر در دستور روز قرار دارد. امروز نه تنها اندشیدن خردگرایانه زیر علامت سؤال قرار داده شده و بی ارج و اعتبار قلمداد می شود، بلکه علاوه بر آن «پایان تاریخ» اعلام می شود که هردو لازم و ملزوم یکدیگرند.

فلسفه می خیزد و می افتد، تا انسان خرد خود را به وظیفه خود مبدل سازد. (کانت)

فلسفه می خیزد و می افتد بنا به خرد خواسته و ناخواسته خود!

خردگرائی یعنی فلسفه! هرکس از این حکم سرپیچی کند، راه فلسفه را گم خواهد کرد و در نتیجه راه جهان را و انسانهای ساکن آنرا!

7. شهامت روی آوردن به خردگرائی اجتناب ناپذیر است!

· کلیت (کلیت حقیقی) موضوع همیشگی مفاهیم و خرد است (هگل)!

· هگل تئوری و عمل را همواره بمعنی رهائی از قید و بند تعبیر می کند.

· بدین طریق خرد در آشیانه هومانیسم (بشردوستی) خانه دارد.

· خرد در کوله بار اندیشه اش مقوله آزادی را همزمان با مقوله برابری بهمراه می آورد!

· و تشنجی را که نتیجه آن است تحت عنوان حرمت انسانی مورد بحث قرار می دهد.

نتیجه نهائی عبارت است از اینکه خرد همواره فقط به عنوان وحدتی از خرد تئوریکی و خرد عملی می تواند مورد نظر باشد! کانت می گوید: «انسان بنا به خواست خرد خود باید در جامعه با انسانهای دیگر زندگی کند و با کسب علم و هنر با فرهنگ شود، متمدن شود و تابع اخلاق گردد!» تا «لیاقت انسان بودن را بدست بیاورد!» از این رو تفکر خردگرایانه با هر نوع خردستیزی، بنیادگرائی، تبعیض قومی، نژادی، اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیکی افراد و یا گروه های انسانی در تضاد است! و لذا ما به هیچوجه من الوجوه نمی توانیم بر خرد چشم پوشی کنیم، اگر بر آن نیستیم که هرآنچه را که فلسفه و علم اروپا بمعنی مثبت و جامع کلمه به میراث نهاده، بگور بسپاریم و با آن وداع کنیم!

بر خرد بعنوان وحدت لاینفک خرد تئوریکی و خرد عملی، بمثابه دورنمای نگرش، ابزار تغییر، تأمل، همفکری و مشاورت، بعنوان زیربنای مباحثه و چارچوب روابط اجتماعی بویژه در زمان حال حاضر نمی توان چشم پوشی کرد!

· خرد امکان فراگذشتن از حال را فراهم می آورد!

· خرد فرمول بندی اهداف آتی و آلترناتیوها، دنبال کردن آنها و هوشیاری مدام را ممکن می سازد تا از ماندن بیهوده در مراحل واپسگرا خود داری شود.

· فقط در سایه خرد است که انسان امکان استفاده خلاق از تفکر را بدست می آورد، تفکری که می تواند حال حاضر و آینده حال حاضر را بطور کلی در نظر گیرد، تا انسان به احقاق حقوق خود دست یابد و به عبارت دیگر سهم خود را به روند بی پایان رهائی بشریت ادا کند!

· از این رو شهامت روی آوردن به خردگرائی اجتناب ناپذیر است!

بگذارید به نقطه آغازین باز گردیم

و از زبان هگل بشنویم: «با هر آنچه که علمی باید باشد، خرد مجاز نیست که دچار خواب غفلت شود. خرد باید با تأمل بکار بسته شود!»

و از زبان مارکس بشنویم: «خرد همیشه وجود داشته است، ولی نه همیشه بشکل خردمندانه اش!»

مانفرد بور

فیلسوف و اندیشمند معاصر آلمان (برلین)

ترجمه: ش. میم. بهرنگ

نویسنده ( رانوسا) ساعت 2:34 صبح روز جمعه 86 بهمن 12

نظرات شما ()